EEN BEETJE HISTORIE EN EEN LESJE INBURGEREN.

EEN BEETJE HISTORIE EN EEN LESJE INBURGEREN.
Een beetje historie. Sinds 26 september draait de bekroonde Nederlandse film: De suiker wordt duur betaald.
Deze film gaat over Nederland en Suriname ten tijde van de slavernij en is een aanrader, ook al gezien de discussie over het Zwarte Pietenfeest. Toen Nederland gedwongen werd met de slavernij te stoppen, moest er nieuw arbeidspotentieel gehaald worden.
Vanuit Java kwamen 160 jaar geleden de chinezen naar Suriname. Dat is het feest dat ze nu vieren (zie foto's).
150 jaar geleden werd de slavernij afgeschaft, wat ze hier Ketti Kotti noemen (de verbroken ketting).
140 jaar gelden kwamen ook de hindoestanen naar Suriname om op de rijstvelden, suikerrietvelden etc te werken.
Terugkijkend naar NL nu wordt er ook elders het arbeidspotentieel vandaan gehaald. Nu niet door de VOC, maar door de VVD.
--------------------------------------------------------------------------------
In Suriname heeft elke bevolkingsgroep zijn eigen taal, maar iedereen spreekt Sranan Tongo (vroeger heette dat Negerengels) en de officiële taal: Nederlands. Met een Surinaamse inslag natuurlijk; niet alleen het grappige accent, maar ook qua uitdrukkingen en betekenissen. De laatste liggen vaak nèt naast de betekenis in Nederland en het Surinaamse Nederlands lijkt in z’n algemeenheid meer beeldend en recht-voor-z’n-raap.

We genieten ervan en we hebben de leukste elementen op een rijtje gezet. Nèt een beetje anders.

Les 1:

De meeste Surinamers hebben geen bad maar een douche; toch zeggen ze altijd dat ze gaan “baden”.
Verf wordt in Suriname niet geroerd maar gedraaid, evenals de nasi. Haar is niet lang maar groot. Ook de beleving van kleuren is hier bijzonder. Oranje noemen ze rood en rood is hier fel roze. Aubergine heet hier “boulanger”, lente-ui is “prei” en een limoen een “lemmetje”. Bloem (meel) is “blom”, een eend een “doks”, een borrel heet een “shot”, priklimonade “een soft” en vruchtensap heet kortweg “sap”. De meeste planten met langwerpige bladeren die in een pol groeien, worden gemakshalve “lelie” genoemd. “Bokkepoot” is ook een aanduiding voor verschillende plantensoorten. Een braakliggend terrein heet een “bloot perceel”. Een klein persoon wordt aangeduid als “die korte” en een pleegkind is een “kweekje”.

In de winkel hoorde ik een Creoolse dame met maat XXL, in haar hand een topje maat L, aan de winkel juf vragen: “Dit is de laatste maat toch? Heb je niet breder?”
Surinamers “weten niet te zwemmen” en “velen van ze” (ook zo’n typische uitdrukking) zijn bang voor water. Als het niet diep is zeggen ze: “Het water is niet hoog.” Om wied te kappen gebruik je een houwer, een imposant hakmes dat eruit ziet als een soort machete. Kroketje met mosterd besteld? Je krijgt ’m met piccalilly.

Onder (nee, niet op) de markt verkopen ze o.a. harde kip (ouwe soepkip) en warme vis (=gerookt). Als we een fietstochtje hebben gemaakt vragen ze of we leuk hebben gewandeld. We rijden met de dinghy naar de boot en de boot staat in de rivier.
Een flat is een bungalow en een balkon is een terras.
Als je aan iemand vraagt hoe laat het is, dan kan het 10 rechts van 11 zijn of kwart over half 2.
Tijdens de jaarwisseling worden er flink wat “bombels” en “bommen” afgestoken; eigenlijk begint het al in november. Naast vuurwerk hebben ze hier wel meer bommen, bijvoorbeeld de verfbom (lak in spuitbus) en de gasbom. De laatste is natuurlijk een gasfles. En de leverancier van de gasbommen heet: meneer Gasbommetje.

Heb je ergens een artikel besteld en is het nog niet gearriveerd, dan is het “zeilende”.
Marineren is “inleggen” en tijdens de buikspieroefeningen in de fitness-salon zegt de gymjuf: “Je moet je handen onder je zitplaats zetten en je benen wijd verspreiden.”
Het werkwoord “zetten” is (met veel andere woorden) multi-purpose.
Er is ook “dat ding” (als de spreker niet op de juiste naam kan komen en dat is nogal vaak) en “rommels”: elk type ongerechtigheid zoals zand in de sla, onkruid in de tuin, vervelende gebeurtenissen en onaangenaamheden in het algemeen, een dronken man praat rommels, enz.

Ook het geschreven woord maakt ons vaak aan het lachen. In de Via 2000 (advertentiekrantje) lazen we: Rani’s Konstruktie maakt goed en goedkoop werk. Hekwerk, dievenijzers, poorten, zonnekappen. Wij veranderen binnen 2 dagen uw scharnierpoort in een schuifpoort. Verder maken wij alles wat andere bedrijven maken. [...]
In Suriname is vreemdgaan een volstrekt normaal en geaccepteerd verschijnsel en het wordt niet eens gezien als vreemdgaan. De gemiddelde Surinaamse man heeft minstens één “buitenvrouw” en liefst meer (Marius draagt onder de dames niet voor niets de bijnaam “Papa Lekker”); en niet alleen de lusten, maar ook de financiële lasten worden gelijkelijk verdeeld over alle buitenvrouwen. In het omgekeerde geval heet het verschijnsel “buitenman”, alleen hoeven er in dat geval geen penningen te worden afgedragen... Emancipatie??

De volgende les komt eraan! Mi gado.